Mustafa Kemal, öğrenim hayatına annesi Zübeyde Hanım’ın isteğiyle Selanik’teki mahalle mektebinde başladı. Bu okulda geleneksel yöntemlerle din ağırlıklı eğitim veriliyordu. Ancak kısa süre sonra babası Ali Rıza Efendi, onu daha çağdaş ve modern eğitim veren Şemsi Efendi Mektebi’ne gönderdi.
Bu okul, Batı tarzı eğitimi benimseyen, zamanın önde gelen özel okullarından biriydi.
Mustafa Kemal burada hem disiplinli hem de analitik düşünceye dayalı eğitim aldı.
Öğretmeni Şemsi Efendi’nin etkisiyle, modern düşünce yapısı oluşmaya başladı.
Babasının ölümünden sonra ailesinin maddi sıkıntıya düşmesi nedeniyle kısa süreliğine Mülkiye Rüştiyesi’ne (ortaokul düzeyinde bir okul) yazıldı.
Ancak bu dönemde askerî okullara karşı ilgisi arttı ve annesinin itirazlarına rağmen, gizlice sınavlara girerek askeri okula geçti.
Buradaki eğitimi sırasında matematik öğretmeni, zekâsından ve mantıklı düşünme yeteneğinden çok etkilendi ve ismine “Kemal” adını ekledi: Mustafa Kemal.
Askerî disiplini, vatanseverliği ve liderlik özellikleri burada pekişmeye başladı.
Lise düzeyindeki bu okulda hem askeri hem genel kültür dersleri aldı.
Fransızca öğrenmeye burada ciddi biçimde başladı.
Jean-Jacques Rousseau, Voltaire gibi Fransız aydınlarının eserleriyle tanıştı.
Vatan, hürriyet ve milliyetçilik gibi kavramlarla daha derinden ilgilenmeye başladı.
Fikir hayatında büyük gelişmeler yaşadı; Namık Kemal ve Ziya Gökalp gibi Osmanlı aydınlarından etkilendi.
1899’da İstanbul’daki Harp Okulu’na girdi.
Burada hem askerî hem de akademik anlamda başarılı oldu.
Siyasi düşünceleri burada daha da netleşti.
1902 yılında Teğmen rütbesiyle mezun oldu.
Harp Okulu’ndan sonra eğitimine Harp Akademisi’nde devam etti.
1905 yılında Kurmay Yüzbaşı olarak mezun oldu.
Bu okulda aldığı kurmay eğitimi, stratejik düşünce yapısının temellerini oluşturdu.
Bu dönemde İttihat ve Terakki gibi gizli siyasi cemiyetlere ilgi duydu.
İleride Osmanlı’nın kaderini etkileyecek reform düşüncelerini geliştirdi.