Türkiye Cumhuriyeti

 MUSTAFA KEMAL’İN TÜRKİYE CUMHURİYETİ’Nİ KURMASI

 1. Kurtuluş Savaşı'nın Ardından

• Osmanlı Devleti, Mondros Mütarekesi (1918) ile fiilen sona ermişti.
  
  

• 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Mustafa Kemal, kurtuluş mücadelesini başlattı.
  
  

• Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongreleri ile halk örgütlendi.
  
  

• 23 Nisan 1920’de TBMM açıldı ve ulusal egemenlik esas alındı.
  
  

• Kurtuluş Savaşı (1919–1922) başarıyla sonuçlandı.
  
  

 2. Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

• TBMM, Osmanlı saltanatını kaldırarak padişahlık sistemine son verdi.
  
  

• Böylece Osmanlı Devleti resmen sona erdi.
  
  

 3. Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923)

• Türkiye’nin bağımsızlığı uluslararası alanda tanındı.
  
  

• Kapitülasyonlar kaldırıldı, yeni sınırlar çizildi.
  
  

 4. Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)

• TBMM, yönetim biçiminin cumhuriyet olduğunu ilan etti.
  
  

• Mustafa Kemal, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı seçildi.

 ATATÜRK’ÜN YAPTIĞI YENİLİKLER 

Atatürk inkılapları, genellikle 5 ana başlık altında toplanır:

 1. Siyasi Alandaki Yenilikler

• Saltanatın kaldırılması (1922)
  
  

• Cumhuriyetin ilanı (1923)
  
  

• Halifeliğin kaldırılması (1924)
  
  

• Çok partili hayat denemeleri (Terakkiperver Fırka, Serbest Fırka)
  
  

• Kadınlara siyasi haklar tanınması
  
  

  • 1930: Belediye seçimlerinde seçme hakkı
    
    

  • 1934: Milletvekili seçme ve seçilme hakkı
    
    

 2. Hukuk Alanındaki Yenilikler

• 1924 Anayasası kabul edildi.
  
  

• Medeni Kanun (1926) İsviçre’den uyarlanarak yürürlüğe girdi:
  
  

  • Kadın-erkek eşitliği sağlandı.
    
    

  • Çok eşlilik ve dini nikah yasaklandı.
    
    

• Şeriat mahkemeleri kaldırıldı.
  
  

• Ceza, ticaret ve borçlar kanunları modernleştirildi.
  
  

 3. Eğitim ve Kültür Alanındaki Yenilikler

• Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924): Eğitimde birlik sağlandı.
  
  

• Medreseler kapatıldı; laik eğitim sistemi kuruldu.
  
  

• Harf İnkılabı (1928): Arap alfabesi yerine Latin alfabesi kabul edildi.
  
  

• Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu kuruldu.
  
  

• Millet Mektepleri açıldı; okuryazarlık oranı hızla arttı.
  
  

• Üniversite reformu (1933): Darülfünun kaldırıldı, modern İstanbul Üniversitesi kuruldu.
  
  

 4. Din ve Toplum Alanındaki Yenilikler

• Halifelik kaldırıldı (1924).
  
  

• Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı (1925).
  
  

• Kılık kıyafet inkılabı (1925): Şapka giyme zorunluluğu getirildi, fes yasaklandı.
  
  

• Diyanet İşleri Başkanlığı kurularak din hizmetleri devlet kontrolüne alındı.
  
  

• Takvim, saat, ölçü sistemleri değiştirildi:
  
  

  • Hicri takvim → Miladi takvim
    
    

  • Arşın, okka → metre, kilogram
    
    

 5. Ekonomi ve Toplumsal Alandaki Yenilikler

• Aşar vergisi kaldırıldı (köylü rahatladı).
  
  

• Sanayi Teşvik Kanunu çıkarıldı.
  
  

• I. ve II. Kalkınma Planları uygulandı.
  
  

• Türk Parasını Koruma Kanunu çıkarıldı.
  
  

• İş Bankası, Sümerbank, Etibank gibi devlet bankaları kuruldu.
  
  

 ATATÜRK’ÜN YENİLİKLERİNİN TEMEL AMACI

Mustafa Kemal’in yaptığı inkılaplar, çağdaş, laik, demokratik ve bağımsız bir Türk ulusu yaratma amacını taşır. Bu dönüşüm, bireyi kul olmaktan çıkarıp, akılcı, özgür ve eşit bir yurttaş haline getirmeyi hedeflemiştir.